Rond 980 wordt er een meisje geboren in IJsland. Zij is 18 jaar oud als ze de Atlantische oceaan over vaart. Zo jong was zij al in staat om haar angsten om te zetten in kansen. Toch denken wij dat de nieuwe wereld is gesticht door Christoffel Columbus. Maar zij was het -die 500 jaar voor de ontdekking van de nieuwe wereld- de eerste Europeaan in Noord-Amerika baart. Ik stel je graag voor aan deze onverschrokken ver reizende wereldontdekker. Dit is het verhaal van Gudrid Thorbjarnardóttir.
Als we willen leren over de vroege middeleeuwen in Scandinavië zijn we overgeleverd aan Sagen, de belangrijkste tekstuele bronnen over de tijd van de Vikingen. Deze Sagen zijn opgetekende volksverhalen. Ze gaan over de koningen van de Vikingen, vertellen over bekende personages, plaatsen en veldslagen. Maar ze bevatten ook draken, trollen, zombies en geesten. Je kunt je dus afvragen of deze te vertrouwen zijn als historische bron. Volksverhalen zijn immers te vergelijken met een soort telefoonspel. De verhalen vervormen en details veranderen bij iedere vertelling. De “Vinland Saga’s” -waarin vertelt wordt over Gudrid Thorbjarnardóttir- zijn ongeveer 2000 jaar mondeling overgedragen voor ze werden opgetekend. Toch geloven historici dat we deze verhalen, mits afgepeld van de draken en trollen, op hoofdlijnen voor waar kunnen aannemen, zeker wanneer deze kunnen worden gestaafd met archeologische vondsten. Definitieve antwoorden blijven uit, maar gezien de lange geschiedenis van zeer buitengewone Scandinavische vrouwen, het feit dat Vikingvrouwen even moedig en avontuurlijk waren als mannen, de sterke overeenkomsten in verschillende sagen en archeologische vondsten, mogen we met plausibele zekerheid zeggen dat het verhaal van Gudrid Thorbjarnardóttir op waarheid berust.
De mooiste van alle vrouwen
Rond het jaar 980 wordt Gudrid geboren in IJsland. Samen met haar vader reist ze naar Groenland. Erik de Rode, een oude vriend van haar vader, is daar een nieuwe nederzetting aan het bouwen. Het lijkt haar vader een goede plek voor zijn dochter om te trouwen en zich te vestigen. Gudrid wordt in de sagen beschreven als een wijze vrouw met een opvallend knap voorkomen en een mooie zangstem. Een uitstekende huwelijkskandidaat.
Zij wordt gekoppeld aan Eriks jongste zoon Thorstein. Deze jongeman is net als zijn vader en broer Leif (ook wel bekend als de eerste Europeaan die ooit voet aan land zette in Amerika) erg avontuurlijk. Hij besluit zijn jonge bruid mee te nemen op ontdekkingstocht naar het westen. Helaas lukt het hen niet om land te bereiken en ze besluiten voor de winter terug te keren naar Groenland. Als de kou al flink inzet, komen ze aan bij de belangrijkste nederzetting in Groenland. Er is geen tijd om een huis te bouwen, daarom krijgen ze onderdak bij een heidense boer en zijn vrouw. De winter is koud en verschrikkelijk streng. Er vallen dat jaar vele doden door honger, kou en ziekte. Ook de boerin en Thorstein komen vlak na elkaar te overlijden.
Een weduwe die alles uit het leven wil halen
Zeventien jaar is Gudrid als ze weduwe wordt. Een jonge vrouw, nog kinderloos en vol leven, maar haar toekomst lijkt gedoemd. Het leven heeft haar al vroeg kennis laten maken met honger, dood en ellende. Waardig en verstandig als ze is bedenkt ze dat ze opnieuw moet trouwen. Maar ze wil wel de mogelijkheid hebben om te leven en is nog niet klaar om zich te settelen. Ze kiest de koopman Thorfin Karlsefni uit. Aangemoedigd en benieuwd geworden door het eerder avontuur op zee met haar overleden man, haalt ze Thorfin over om richting het westen te varen. Samen met een kleine groep bemanningsleden vertrekken ze. Ze varen van de wereldkaart en bereiken Noord-Amerika.
De eerste Europese nederzetting in de nieuwe wereld
In het gebied dat we nu kennen als L’Anse aux Meadows in New Foundland, Canada bouwen Gudrid en Thorfin hun huis. Deze winderige plek zal voor de komende drie jaar fungeren als verzamelplaats vanuit waar zij verschillende expedities richting het zuiden maken. Eigenlijk kunnen we Gudrid beschouwen als de eerste stichter van de Europeanen in Noord-Amerika. Zij baarde hier haar zoon Snorri. Archeologen hebben op deze plaats drie turfwoningen, een smederij en vier werkplaatsen opgegraven. Koolstofdateringen wijzen uit dat deze stammen uit de tijd dat Gudrid Thorbjarnardóttir volgends de Sagen op deze plek zou wonen. Verschillende archeologische vondsten wijzen erop dat deze plek gebruikt werd om boten te repareren en dat er minimaal één vrouw leefde die garen spon.
Volgens de Sagen zou Gudrid goed hebben geweten hoe zij zich tussen vreemden moest gedragen. Zij zou regelmatig vredige contacten hebben gehad met, met name inheemse vrouwen.
Terug naar huis
Na drie jaar besluiten ze terug te gaan naar huis. De sagen zijn niet eenduidig over de aanleiding. Heimwee, onvrede met inheemse stammen, ziekte en onrust worden genoemd als mogelijke oorzaken. Terug gekeerd uit de nieuwe wereld blijft het avontuur Gudrid lokken. Ze zal in totaal acht keer de Noord-Atlantische zee oversteken en reisde verder dan welke viking dan ook. Ergens tussen haar 40ste en 50ste levensjaar vertrekt ze op bedevaart naar Rome, grotendeels te voet. Bij terugkeer op haar boerderij in Groenland zal ze de rest van haar dagen slijten als non en kluizenaar.
Doodsangst moet je in de ogen kijken
Tegenwoordig hebben we ons leven erg risicoarm ingericht. We hebben verzekeringen, leven in een verzorgingsstaat en vaccineren de hele wereldbevolking tegen een ziekte, die de overgrote meerderheid van de mensen overleeft zonder vervelend lang ziekbed. Gudrid Thorbjarnardóttir wist als geen ander dat het leven wreed is en de dood altijd nabij, maar zij liet zich niet gijzelen door de angst om te sterven. Ze koos ervoor om de angst in de ogen te kijken, grenzen te verkennen en te ontdekken wat ze niet wist. Zij durfde te kijken naar de rand van de kaart en besefte zich dat de horizon altijd blijft bestaan, hoe ver je ook vaart. Het vertrouwen in de horizon maakte dat ze gesteund door haar man, een reis durfde te maken die nog niemand gemaakt had. Ze durfde zich op nieuw land te begeven waar mensen woonden met anderen gebruiken en gewoonten. Ze zagen er anders uit, ze verstond ze niet en kenden hun gewoonten niet. Toch lukte het haar om vreedzaam met deze mensen samen te leven. Wederzijds respect en het vertrouwen dat de ander jou ook respecteert maakt dat dit kan. Zij kwamen niet om het gebied eigen te maken, wilden de inheemse bewoners niet bekeren en waren ook niet uit op hun goederen of kunst. Zij kwamen uit nieuwsgierigheid, drang naar avontuur en interesse in de rest van de wereld. Als we zouden leren van Gudrid Thorbjarnardóttir, haar man en hun bemanning, zouden we ons niet zo laten leiden door angst, zouden we elkaar proberen te begrijpen en respectvol blijven. Dan zou de wereld morgen al een mooiere plek zijn.
Gebruikte bronnen
Andere rebelse vrouwen
Lees ook de verhalen van Liane de Pougy -Bikkelharde zakenvrouw die mannen gebruikte om uit te groeien tot de best betaalde vrouw in haar tijd.- en Rani Lakshmibai -Woeste rebellenleider die vocht voor rechtvaardigheid tot het bittere einde.-
Wil jij ook een rebel in je boek?
Weten waar je gebleven bent zonder ezelsoren? Dan wil je vast graag een mooie stevige boekenlegger. Voor maar €5,95 (gratis thuisbezorgd) krijg je hulp van Liane of Rani.
De nieuwste verhalen als eerste in je mailbox?
Schrijf je in en je ontvangt verhalen, publicaties, nieuws en andere leuke dingen direct in je mailbox.
Reactie schrijven