De les van Mata Hari aan vrouwen die te maken krijgen met seksueel geweld.

Op 7 augustus in 1876 wordt in Leeuwarden Margaretha Geertruida Zelle geboren. Zij groeit uit tot de meest bekende en besproken Nederlandse vrouw ooit. Ze werd ter dood veroordeeld wegens spionage. Maar tot op de dag van vandaag is niet bewezen dat deze femme fatale, mannen betoverde om geheimen prijs te geven. Zij stierf onschuldig en haar naam werd misbruikt om vrouwen een les te leren en mannen te waarschuwen voor losgeslagen vrouwen. Hoe is dat mogelijk? Dit is wat je nog niet wist over Mata Hari.

 De jeugd van Margaretha Geertruida Zelle is geen gelukkige. Haar ouders scheiden na een turbulent huwelijk vol ruzies als Margaretha veertien jaar oud is. Kort daarop overlijdt haar moeder. Margaretha komt in Den Haag terecht bij haar oom. In 1894 stuit ze op een huwelijksadvertentie van Rudolph MacLeod. Hij is ruim twintig jaar ouder en gelegerd in Nederlands-Indie. Vooral dat laatste feit maakt dat Margaretha reageert op zijn advertentie. Ze heeft een zwak voor militairen. Later in haar leven zal ze een interview geven waarin ze zegt; “Mannen die niet tot het leger horen, hebben mij nooit geïnteresseerd. De officier is in mijn ogen een hoger wezen, een held, steeds bereid tot het trotseren van alle gevaren en het beleven van alle avonturen.” De fascinatie voor officieren komt voort uit Margaretha’s eigen drang naar avontuur en rebellie.  

Het lukt de knappe Margaretha om MacLeod te overtuigen om met haar te trouwen en zij vertrekken in 1897 naar Nederlands-Indie. Al snel blijkt  dat de twee helemaal niet bij elkaar passen. Vijf jaar en twee kinderen later, scheiden zij en verlaat Margaretha Nederlands-Indie.

De geboorte van Mata Hari

Zoals veel gescheiden, knappe vrouwen in haar tijd trekt zij naar Parijs. Het centrum van de westerse wereld op dat moment. Margaretha is niet dom en weet dat haar uiterlijk en de vaardigheden die zij in Nederlands-Indie geleerd heeft haar kansen biedt om het te maken en toe te treden tot de Parijse elite. Na een wat onhandige en moeilijke start als circusartiest en schildersmodel, lukt het haar om een plaatsje te bemachtigen op het podium van het Musée Guimet voor Oosterse kunst in Parijs. Voor het oog van 600 mensen uit de Parijse elite voert zij als Mata Hari een aantal oosterse dansen op. 

Deze avond zal haar doorbraak én ondergang betekenen. Mata Hari wordt een hit, mannen en vrouwen zijn lyrisch over de danseres. Ondanks haar doorschijnende niets verhullende kleding vol juwelen en erotische bewegingen, lukt het Mata Hari om kuis te blijven. Haar dansen zijn gedurfd maar op het randje, sensueel maar niet ordinair. Ze danst op de grenzen van erotische fantasie en fatsoen. Naast dat Mata Hari een geweldige danseres is, heeft ze ook een talenknobbel en al snel trekt ze heel Europa door om op te treden. 

Aandacht van de spionagewereld

Mata Hari voelt zich onoverwinnelijk, vergaart rijkdom, heeft vele minnaars en lapt de normen uit die tijd aan haar laars. Dan breekt de Eerste Wereld oorlog uit en wordt haar carrière als danseres abrupt beëindigd. Met haar flamboyante voorkomen, netwerk vol elite en legerofficiers uit vele landen én haar talenknobbel trekt ze de aandacht van de Duitse spionagewereld. Ze wordt door Duitsland benaderd om te spioneren in Frankrijk. Zij krijgt hier een rijkelijke financiële beloning voor. Mata Hari neemt het geld aan. Ze ziet dit als compensatie voor haar bont, juwelen en geld dat de Duitsers aan het begin van de oorlog in beslag namen. Ze weigert de baan als spion. Tot op de dag van vandaag is er geen sluitend bewijs dat zij daadwerkelijk voor de Duitsers heeft gespioneerd. 

Terug in Frankrijk wordt zij verliefd op de Russische Kapitein Vladimir Massloff, die vecht voor de Fransen. Ondertussen wordt zij door Frankrijk al een tijdje in de gaten gehouden op verdenking van spionage. De Franse spionagedienst ziet een kans in haar liefde voor Massloff. Ze wordt gevraagd om te spioneren voor Frankrijk, naast een financiële vergoeding krijgt zij ook toegang tot het gebied waar Massloff gelegerd was. 

Georges Ladoux hoofd van de Contraspionagedienst in Frankrijk geeft Mata Hari de opdracht te reizen naar Spanje en daar instructies af te wachten. Mata Hari ontvangt echter geen instructies. Er wordt haar -ondanks diverse ontmoetingen- nooit gevraagd om specifieke informatie van de Duitsers en ook krijgt zij geen instructies om de informatie die zij heeft bemachtigd door te geven. Niet wetende wat ze moet doen begint Mata Hari op eigen houtje contact te leggen met verschillende militaire kopstukken van verschillende nationaliteiten, zo ook met Duitse én Franse. In verhoren zal zij later aangeven nooit meer te hebben doorgegeven dan ‘onschuldige’ nieuwsfeitjes, zoals ze voorheen als danseres altijd deed in haar netwerk vol elite. Echter stelt de oorlog haar activiteiten in een heel ander daglicht en lijkt zij in het neutrale Spanje volop te opereren als dubbelspion. Zowel Duitsland als Frankrijk zijn in de veronderstelling dat zij als spion voor hen fungeert. Mata Hari verzaakt echter -waarschijnlijk uit zelfbehoud- bij beide landen aan te geven dat ze ook als spion is benaderd door de vijand. Deze fout zal haar het leven kosten. 

Een laatste briljante voorstelling

Op 13 februari 1917 wordt zij door Frankrijk gearresteerd op verdenking van spionage voor de Duitsers. Zonder sluitend bewijs wordt zij in juli op acht aanklachten van spionage ter dood veroordeeld. 

Frappant detail is het feit dat het hele proces van Mata Hari in het geheim plaats vindt en ook het proces-verbaal tegen haar wordt niet gepubliceerd. Pas in 2017 verschaft Frankrijk voor het eerst toegang tot haar hele dossier. Er zijn  echter pas enkelen die toegang hebben gekregen tot (delen) van haar verhoren. Tot nu toe is er nog geen bewijs dat Mata Hari werkte als dubbelspion en dat haar dood gerechtvaardigd was.  

Mata Hari was vrijwel zeker onschuldig aan spionage voor de Duitsers, echter is zij door de Fransen als voorbeeld gesteld om spionage de kop in te drukken én daarnaast was zij door haar levensstijl een mooie zondebok. 

Mata Hari was echter niet van plan om zich over te geven. Zij was onschuldig, maar werd weggezet als mannenverslindster, flirt, femme fatale en harteloze spion. Zoals ze geleefd had zou ze ook sterven. 

Haar laatste voorstelling zou net zo legendarisch worden als de voorstelling die zij gaf in het Musée Guimet. Op 15 oktober 1917 wordt Mata Hari voor een vuurpeloton gebracht, echter weigert zij zich te laten vastbinden. Voor het oog van geladen wapens geeft zij een briljante voorstelling. Ze danst gracieus en waardig voor ze op haar knieën zakt om haar lot te aanvaarden. “Deze vrouw wist hoe ze moest sterven.”, zou de Sergeant Majoor die het peloton leidde later gezegd hebben. 

Als seks je naam besmet

De geheimhouding van haar lot en het gebrek aan bronnen hebben van Mata Hari een legende gemaakt. Ze is gebruikt door de Franse regering om het moraal van de Fransen - die erg bang waren voor spionage- tijdens de laatste dagen van de oorlog op te krikken. Haar verhaal is aangevuld en misbruikt om vrouwen te leren dat ze zich moeten gedragen en mannen te waarschuwen voor demonische vrouwen die mannen om hun vingers winden en heulen met de vijand. 

En nog steeds kleeft deze smet aan haar naam. Bij het horen van Mata Hari zie je een verleidelijke spion voor je, die mannen in bed de grootste geheimen van leger en staat ontfutselt. Het beeld van vrijgevochten, openlijk seksueel actieve vrouw -die een kapitale fout maakte uit liefde en hoogmoed- komt waarschijnlijk niet bij je op. 

Het verhaal van Mata Hari staat niet op zichzelf. Nog iedere dag worden vrouwen over de hele wereld verkettert als zij aangeven te genieten van seks of zich sexy kleden. Danseressen worden nog steeds misbruikt omdat zij uitdagend dansen. Veel vrouwen krijgen na seksueel geweld ook nog te maken met het zogenoemde ‘victim blaming’. Ben je verkracht of misbruikt, dan heb je er vast om gevraagd. Je rok was te kort, je hakken te hoog of je lippen te rood. Ik wil vrouwen die te maken hebben met deze vuilbakkerij graag op het hart drukken een voorbeeld te nemen aan Mata Hari. Behoud je eigen waardigheid tot het absolute einde. Dans tot het leven eindigt en kijk mensen die je beschuldigen recht in de ogen. Niemand heeft het recht je te vertellen hoe je moet leven, zeker niet als hun oordeel gebaseerd is op aannames zonder fundament van bewijs.   


Ontdek meer rebelse vrouwen

Liane de Pougy

Ook Liane de Pougy leefde in het begin van de twintigste eeuw in Frankrijk. En ook zij leerde te leven met een naam die men wilde besmetten omdat zij openlijk opereerde als courtisane. Waar zij eerst beschimpt en uitgefloten werd, lukt het haar om de best betaalde vrouw van Frankrijk te worden in haar tijd.

 

Lees hier haar geheim

Rani Lakshmibai

Een verhaal over een woeste strijder voor onafhankelijkheid.

Lees haar verhaal hier.  

 

 

Een rebel in je boek?

Bestel de boekenlegger van Liane!

Lekkere stevige boekenlegger, met ronde hoeken.

Gudrid Thorbjarndóttir

Een verhaal over de eerste bewoner van de nieuwe wereld, lang voor Columbus deze ontdekt.

Lees haar verhaal hier.  



De nieuwste verhalen als eerste in je mailbox?

Schrijf je in en je ontvangt verhalen,  publicaties, nieuws en andere leuke dingen direct in je mailbox. 



Reactie schrijven

Commentaren: 1
  • #1

    Pedro (donderdag, 30 december 2021 16:12)

    Prachtig geschreven geschiedenis, veel nieuwe waarheden tegen gekomen.
    Bedankt weer voor je mooi verhaal.