Op 7 januari 1943 wordt er in Hiroshima, Japan een meisje geboren. Haar naam is Sadako Sasaki, zij overleed op twaalfjarige leeftijd aan de gevolgen van radioactieve actieve regen. Tijdens haar veertien maanden durende ziekbed, maakte zij zich hard voor wereldvrede. Haar missie wordt nog steeds door vele kinderen jaarlijks voortgezet en is vandaag de dag weer eng actueel. Maak kennis met Sadako Sasaki.
Eén kleine jongen en de hel breekt los
Piloot Paul Tibbet stapt op 6 augustus 1945 samen met zijn elf bemanningsleden aan boord van de Enola Gay, een B-29 bommenwerper. Het vliegtuig is vernoemd naar Tibbets moeder. Om kwart voor drie in de ochtend stijgt het vliegtuig op vanaf Tinian, een klein eiland in de Grote Oceaan ten zuid-oosten van Japan.
De Enola Gay wordt door nog zes vliegtuigen geëscorteerd. Rond middernacht worden de inwoners van Hiroshima via de radio geadviseerd te evacueren naar veilige gebieden. Op dat moment meldt de radio dat er ruim tweehonderd B-29 bommenwerpers richting Hiroshima vliegen. Rond acht uur ’s ochtends wordt dit bericht gerectificeerd. Het zou enkel gaan om twee verkenningsvliegtuigen. De inwoners van Hiroshima wanen zich veilig en beginnen aan hun dag.
Een kwartier later openen de luiken van de Enola Gay en valt ‘Little Boy’ uit de lucht. Direct wordt de Enola Gay met een draai van honderdzestig graden weggeleid van de naderende explosie, 43 seconden later ontploft de uraniumbom. In de wijde omtrek worden mensen opgeschikt door een gigantische explosie. Hiroshima wordt in bezit genomen door een enorm fel wit licht. Gevolgd door een paddestoelwolk van ruim dertien kilometer hoog. De impact van de bom doodt direct achtenzeventigduizend mensen, verwondt er nog eens ruim honderdduizend en veegt een stad van tweehonderdvijftigduizend inwoners volledig van de kaart. Wat er van de stad over is brandt.
Zwarte regen
Anderhalve kilometer van het epicentrum woont de tweejarige Sadako Sasaki met haar ouders, broer en grootmoeder. Sadako’s vader is op 6 augustus 1945 voor werkzaamheden buiten de stad. Om kwart over acht schijnt er gedurende één seconde een hel wit licht over Hiroshima, daarna totale duisternis. Het lawaai van instortende gebouwen en schreeuwende mensen is oorverdovend. Wonder boven wonder weet Sadako’s moeder haar kinderen bij elkaar te grijpen en snelt met haar schoonmoeder het brandende huis uit. Instinctief voelt ze, dat het gevaar nog niet geweken is. Sadako’s moeder ziet mensen schreeuwen, kinderen lopen met stroken loshangend huid aan hun lijfjes. Dode lichamen op straat vatten vlam. Licht grijze vloeistof sijpelt uit de lijken de grond in. Sadako’s oma wil terug gaan om dierbare eigendommen uit het huis te halen. Sadako’s moeder weigert.
‘We moeten weg, nu!’
Gewond en bang vlucht ze met haar twee kinderen, weg van de branden en de getroffen stad. Ze hebben geluk gehad dat ze ver van het epicentrum woonden. Op de ruïnes van Hiroshima zitten overlevenden bedekt met brandwonden. Hun haar is verschroeid en de kleding die ze droegen, is in hun huid gebrand. Het lawaai is weg, de stad kermt nu. Het leger doet zijn best te assisteren waar het kan, maar de ravage is enorm. Dan valt de regen. Hij is zwart. Later zal blijken dat de regen bestaat uit radioactieve roetdeeltjes die de wind kilometers ver zal dragen en nog jaren later een moordende impact zal hebben op de inwoners van de Japanse havenstad.
Leef één dag per keer
Dagen later vindt de vader van Sadako zijn gezin terug. Ze zijn gewond, maar maken het naar omstandigheden goed. In de maanden en jaren die volgen, proberen ze hun leven zo goed en zo kwaad als het kan op te pakken. Naast de symptomen van ‘Ziekte X’, de stralingsziekte die zorgt voor braken, diaree en onderhuidse bloedingen, worstelt de familie met honger door voedselschaarste en weinig financiële middelen. De bom heeft niet alleen een stad, maar ook hun leven weggevaagd. Vrienden, familie en collega’s zijn gedood. Veel van hun geliefden zijn zelfs nooit meer teruggevonden. Ondanks het immense verdriet en de onzekere toekomst groeit Sadako op tot een tiener vol levenslust. Ze is nu elf jaar en dol op atletiek. In vergelijking met haar leeftijdgenoten is ze groot en sterk. Hardlopen doet ze het allerliefst. Het geeft haar een gevoel van vrijheid. Binnenkort heeft ze een wedstrijd. Sadako maakt een goede kans om te winnen en traint wanneer ze kan. Op een zonnige dag in augustus voelt ze zich niet zo lekker. Het lijkt wel of haar benen er geen zin in hebben vandaag. Ze valt flauw. Sadako heeft acute leukemie.
Ze vouwt en hoopt
Sadako is een vrolijk meisje. Ondanks haar ziekte en zware medicatie maakt ze grapjes en probeert ze de moed er in te houden. Op een dag vraagt ze haar moeder om vouwblaadjes mee te brengen. Sadako heeft kennis gemaakt met de oude Japanse legende van de kraanvogel. Volgens deze legende kan de kraanvogel duizend jaar oud worden. Hij kan je wens laten uitkomen als je -van origami- een kraanvogel vouwt, voor elk jaar dat hij leeft. Sadako is vastberaden om weer mee te doen aan een hardloopwedstrijd. Ze begint te vouwen met haar wens in het achterhoofd. Ze hoopt dat zij en alle kinderslachtoffers van de atoombom, op een dag weer onbezorgd kunnen rennen. Helaas gaat haar toestand snel achteruit. Ze beseft dat ze niet meer beter zal worden. Sadako heeft vele vragen en is bang dat ze vergeten zal worden. Ze wil de wereld graag beter maken, maar weet niet hoe ze dat moet doen als ze dood is. Omdat ze niet veel kan doen vanuit haar ziekenhuisbed, besluit ze door te gaan met het vouwen van kraanvogels. Nu met een nieuwe wens; wereldvrede.
Het zieke meisje dat uren per dag kraanvogels zit te vouwen in haar ziekenhuisbed wordt al snel een bekendheid. Iedere mogelijkheid die haar geboden wordt vertelt ze over haar wens. Dit zieke vastberaden meisje is een voorbeeld en inspireert velen. Ze zeurt niet, ze vouwt en ze hoopt. Niet meer voor zichzelf, maar voor alle andere kinderen op de wereld die moeten leven met de onmenselijke gevolgen van oorlog.
Na een ziekbed van veertien maanden -waarin ze ruim dertienhonderd kraanvogels vouwt- overlijdt Sadako. In de eerste periode van rouw, nemen haar familie en klasgenootjes het vouwen van de kraanvogels een tijdje over. Niet omdat Sadako te weinig kraanvogels gevouwen had, maar om nog een tijdje dicht bij haar te zijn én om geld op te halen. Ze hopen een standbeeld te realiseren voor Sadako en alle andere kinderen die slachtoffer zijn van atomisch geweld. Drie jaar later in 1958 wordt op de vredesmarkt in Hiroshima het standbeeld onthuld. Het is een beeld van Sadako met een gouden gevouwen kraanvogel op haar hand. Aan haar voeten ligt een plaquette, het zegt; “Dit is onze schreeuw. Dit is ons gebed. Vrede op aarde.”
Sadako heeft de wereld mooier gemaakt. Haar standbeeld wordt nog steeds dagelijks bezocht door klassen vol kinderen. Al deze jonge mensen staan even stil bij de geschiedenis van Sadako, beseffen wat een atoombom aanricht en denken aan hun eigen leven. Het is traditie geworden dat iedere schoolklas die het park bezoekt, duizend gevouwen kraanvogels meebrengt en ophangt aan het hek van het Vredespark.
Hoop is de laatste die sterft
In het licht van de recente gebeurtenissen wil ik graag nog een bijzondere toevoeging doen aan het verhaal van dit moedige meisje. Haar standbeeld en de tekst op de plaquette heeft de Dagestaanse dichter Rasul Gamzatov geïnspireerd tot het schrijven van een gedicht. De Russische dichter en vertaler Naum Grebnev heeft het nummer vertaald en er een lied van gemaakt. Het nummer ‘Zhuravli’ (vertaling; Kraanvogels) is uitgegroeid tot één van de bekendste Russischtalige ballades over de Tweede Wereldoorlog ter wereld. De kraanvogel is symbool geworden voor alle gevallen soldaten in deze oorlog.
Het verhaal van Sadako Sasaki ontroert me en ik vind het onwaarschijnlijk schrijnend dat we nu, in 2022 wéér op het punt staan, waar leiders van de wereld onmenselijke middelen inzetten om hun zin te krijgen. Ik hoop uit de grond van mijn hart dat de legende van de kraanvogel ons gaat helpen om Sadako’s wens te laten uitkomen. En als het even kan voordat haar geschiedenis herleeft wordt, door een ander onschuldig kind.
Ontdek meer rebelse vrouwen
Liane de Pougy
Liane de Pougy leefde in het begin van de twintigste eeuw in Frankrijk. Zij leerde te leven met een naam die men wilde besmetten omdat zij openlijk opereerde als courtisane. Waar zij eerst beschimpt en uitgefloten werd, lukt het haar om de best betaalde vrouw van Frankrijk te worden in haar tijd.
Een rebel in je boek?
Stevige boekenleggers met ronde hoeken.
Rani Lakshmibai
Een verhaal over een woeste strijder voor onafhankelijkheid. Lees haar verhaal hier.
Gudrid Thorbjarndóttir
Een verhaal over de eerste bewoner van de nieuwe wereld, lang voor Columbus deze ontdekt.
De nieuwste verhalen als eerste in je mailbox?
Schrijf je in en je ontvangt verhalen, publicaties, nieuws en andere leuke dingen direct in je mailbox.
Reactie schrijven